Rahim Kanseri (Endometrium)

Endometrium kanseri (rahim iç zarı) nedir?

Endometrium kanseri endometrium olarak isimlendirilen rahim iç zarının kanseridir. Gelişmiş ülkelerde en sık görülen kanserdir.Üreme çağında aşırı ve düzensiz kanama olması, menopoz sonrasında ise herhangi bir şekilde kanama olması rahim iç zarı kanseri için araştırmayı gerektirir.

Hangi kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır?

Endometrium kanserlerinin çoğu hormon bağımlıdır. Yumurtalıklardan östrojen ve progesteronun salınmasında dengesizliğin olduğu durumlarda endometrium kanseri için risk artışı vardır. Östrojen hormonunun daha baskın olduğu erken yaşta adet görme, menopoza geç girilmesi, kısırlık ve obezite varlığında endometrium kanseri riski artar. Başlıca risk faktörleri:

• Doğum yapmamış olmak
• Obezite
• Adetlerin erken yaşta başlamış olması
• Menopoza geç girilmesi
• Tamoksifen kullanımı (meme kanserli hastaların tedavisinde kullanılan ilaç)
• Karşılanmamış östrojen (ilaç veya östrojen üreten over tümörleri): Doğum kontrol haplarında dengeli olarak östrojen-progesteron kombinasyonlarıdır. Endometrium kanserine karşı koruyucudur.
• Endometrial hiperplazi: Atipili hiperplazi durumunda risk daha yüksektir. Hiperplaziler cerrahi veya hormonal yöntemler ile tedavi edilerek kansere ilerlemeleri engellenebilir.
• Over Hastalıkları: Östrojen miktarını artırarak etki edebilir.
• Şeker hastalığı
• Lynch sendromu: Barsak kanserleri ile beraber endometrium kanserinin görülebildiği hastalıktır. Ailesel özelliği vardır. Bu hastaların endometrium kanseri için belli aralıklarla değerlendirlmesi gerekir.

Endometrium kanserinin belirti ve bulguları nelerdir?

• Aşırı kanama ve/veya ara kanamaları olması
• Menopoz sonrasında kanama olması: Menopoz döneminde ki her türlü kanama değerlendirilmelidir.
• Ağrı, rahmin büyüyerek farkedilebilecek kitle haline gelmesi

Endometrium kanseri tanısı nasıl konulur?

Endometrium kanseri belirti ve bulguları var ise tanısal işlemler yapılır. İlk aşamada ultrasonografi ile endometrium değerlendirilir. Ancak tanı için rahim iç zarından örnek alınarak patolog tarafından incelenmelidir. Örnek alma işlemi kanüller kullanılarak yapılabilir. Ultrasonografide polip benzeri görüntü var ise doktor histeroskopi ile direkt kamera aracılığıyla rahim iç zarını görerek doku almayı tercih edebilir. Bu şekilde tanı daha doğru bir şekilde konulabilir ve aynı seansta polip tam olarak alınabilir.

Tanı sonrasında yapılacak işlemler nelerdir?

Patolog incelemesinde hastalığın hücre tipini ve derecesini belirtir. Bu bulgulara göre tedavi planlaması yapılır. Ultrasonografiye ek olarak doktorun tercihine bağlı olarak MR, PET-CT gibi tetkiklerde istenebilir. MR ile tümörün rahim duvarında ne düzeyde yer aldığı görülebilir. PET-CT ise genellikle geniş ameliyat için yüksek riskli hastalarda istenebilir ve rahim dışında hastalık olmadığı yönünde bilgi verebilir. Rahim dışı hastalığı, yayılımı kesin olarak belirleyen herhangi bir görüntüleme yöntemi yoktur. Akciğer filmi tüm hastalardan istenmektedir.

Endometrium kanserinin tedavisi nedir?

Tedavisi ameliyat ile rahim ve yumurtaıkların alınmasıdır. Buna ek olarak büyük damarların etrafındaki lenf bezleri alınmaktadır. Bu ameliyat ile hastalığın rahimde ve yayılmışsa rahim dışındaki durumu ortaya konmaktadır. Ameliyat açık veya kapalı yöntemlerle yapılabilir. Açık cerrahi, günümüzde yerini laparoskopik ve robotik cerrahiye bırakmaktadır. Bu sayede cerrahi tedavi eksiksiz bir şekilde yapılırken, hastalar ameliyattan sonra kısa sürede iyileşmektedir. Obez hastalarda ise ameliyatın kapalı olarak yapılması, yara yeri iyileşmesi problemlerini önlemektedir.

Üreme çağındaki hastalarda mutlaka rahmin alınması gerekli midir?

Endometrium kanserinde standart tedavi rahmin alınmasıdır. Ancak rahim iç zarına sınırlı, düşük dereceli ve uygun hücre tipindeki kanserlerde rahim alınmadan hormonal tedaviler verilebilmektedir. Bu hastalarda hem sağkalım hem de gebelik açısından başarılı sonuçlar bildirilmiştir. Bu yöntemin uygulanacağı hastaların detaylıca değerlendirilmesi ve hastanın sağkalımına olumsuz bir etki olmaması gerekmektedir.

Ameliyat sonrası ek tedavi verilecek mi?

Ameliyat ile alınan tüm dokular patolog tarafından değerlendirilerek raporlanır. Patoloji raporundaki bulgulara göre ek tedavi gereksinimi belirlenir. Rahim dışına yayılım gösteren hastalığın sağaltımı ve/veya sadece rahimde sınırlı olan, ama nüks için yüksek riskli tümörlerde nüks riskini azaltmak için ek tedaviler gerekebilir. Ek tedavi için aşağıdaki bulgular gözönünde tutulur:

• Rahim duvarında hastalık düzeyi (myometrial invazyon)
• Tümörün derecesi (Grade)
• Tümör boyutu
• Lenfovasküler alan invazyonu
• Tümör hücre tipi
• Lenf bezlerine tümörün yayılmış olması
• Rahmin dışında tümör olması

Ameliyat sonra ek tedaviler nelerdir?

Radyoterapi ve kemoterapi, tek başlarına veya birlikte verilebilir. Tedavi planı risk faktörlerine göre yapılır. Hormonal tedavide daha az sıklıkta uygulanan başka bir tedavidir. 

Endometrium kanserinde sağkalım oranları nasıldır?

Endometrium kanseri çoğunlukla erken evrede tanı alır ve tedavi edilir. Erken evrelerde 5 yıllık sağkalım %90 civarındadır. Ancak daha ileri evrelerde tanı alanlarda sağkalım oranı düşer. Evre 4 hastalıkta 5 yıllık sağkalım %20'nin altına düşer. 

Tedavi sonrası nüks takibi nasıl yapılmaktadır?

Nüks için yüksek ve düşük riskli hastalar için farklı takip planı yapılabilir. Nükslerin çoğu ilk 2-3 yıl içinde olacağından, bu dönemde 3-6 ay aralarla takip yapılır. Daha sonra takip sıklığı azaltılır. Takipte muayene ve şikayetlere göre incelemeler yapılır. Ek tetkikler doktor tarafından istenebilir.